تعریف اجمالی گل رز
گل رز یا همان گل سرخ، محمدی، گل سوری و یا ورده که به ملکه ی گل ها شهرت دارد.
در فارسی کهن به آن گل و به آب آن گلاب میگفتند.
در کشور ما 150 گونه دارد.
برای ساخت بقیه ارقام گل سوری یا رز، تنها از 10 گونه استفاده شده،
و تا کنون بیش از 20000 رقم نامگذاری شده است.
موارد استفاده گل رز:
- صنعت عطرسازی، فرآوری چای، مربا، لیکور و بسیاری مواد خوراکی
- از مزایای عطر گل سوری یا رز آرام بخش بودن آن است و باعث خواب راحت در انسان میشود.
- اسانس گل رز، بسیار ماده گران بهاییست و هر گرم آن معادل یک گرم طلا است.
اجزای گل رز
اجزای گل رز شامل:
- برگ،کاسبرگ، گلبرگ، پرچم، کلاله، میوه، خار و گل بنه است.
تیره ی رز:
- از تیره ای به نام گل رز است اما به غیر از این:
توت فرنگی، تمشک، آلو، هلو و گیلاس نیز در این گروه قرار دارند.
انواع گروه های گل رز:
- این گل ها در سه گروهِ
- رزهای خود رو
- رزهای باغی قدیمی
- و رزهای باغی جدید تقسیم شده اند.
رز های خود رو
- از میلیون ها سال قبل وجود داشته اند.
- آن ها عموما پنج گلبرگ دارند.
- فصل بهار فصل گلدهی این گروه است.
-
10 گونه رزخودرو عبارت اند از:
- گالیکا یا رز فرانسوی
- رز لوسیا
- رز خوشهای
- رز گیگانتی
- رز چینی
- رز ماسک
- نسترن زرد
- سنتیفولیا یا رز کلمی
- رز آلبا
- گل محمدی یا گُل گُلاب
رزهای باغی قدیمی
- به تمام رز هایی میگویند که قبل از به وجود آمدن رز لا فرانس وجود داشتند.
- از ویژگی این رز ها زیاد بودن تعداد گلبرگها و گردی آنهاست.
- بیشتر در بهار گل میدهند و عطر زیاده دارند و نسبت به رز های جدید از محبوبیت کمتری برخوردارند.
-
رز ها ی باغی 4 گروه دارند که عبارت اند از:
- رزهای ایرانی(گل گلاب و رز گالیکا)
- رز های اروپایی(رز آلبا ، رز سنتیفولیا و رز موس)
- رز های چینی(رز چینی و رز چای) ترکیبی از رز خودرو و رزهای باغی قدیمی چین
- و نوعی رز خودروی ژاپنی(رز دورگه پرپچوال ، رز بوربون ، رز اگلندتریا و رز پورتلند)
رز های باغی جدید
رز هایی که بعد از رز لافرانس به وجود آمده اند را می گویند.
این رز از پیوند رز چای و رز دورگه پرپچوال خلق شده است.
- چهار فصل بودن
- شکل رنگ های متفاوت
- ارتفاع مناسب دمگل
- و مقاوم بودن به سرما و بیماری از ویژگی های این گونه است.
این گونه رز به گروه های زیر تقسیم میشوند:
-
رز دورگه چای ، فلوریبوندا ، رز مینیاتور، رز بالارونده و درختچه یا درختچه جدید
-
رز های انگلیسی:
به رز هایی میگویند که توسط دیوید اوستین به وجود آمده اند.
- از ترکیب رزهای:
دورگهی جدید، رزهای قدیمی، رز چای ، رزهای فلوریبوندا به وجود آمده اند.
به همین دلیل دارای رایحه ی گل سرخرز های قدیمی و تعداد گل دهی همه فصله ی گل رز جدید هستند.
رز شاخه بریده
-
رز شاخه بریده نیز به 4 دسته تقسیم میشود:
رز شاخه بلند ، رز چای ، رز سویت هارت یا رزهای مینیاتور و رزهای اسپری تقسیم میشود.
عطر گل رز یا گل سوری
-
عطر گل رز به 7 دسته تقسیم میشود:
- عطر گلگلاب قدیم
- عطر گلگلاب جدید
- عطر رز چای
- عطر رز چای کامل
- عطر رز آبی
- عطر رز تند
- عطر مر
تکثیر گل رز یا گل سوری
برای تکثیر این گل نیاز به هوای آزاد و حداقل 5 ساعت نور مستقیم خورشید نیاز داریم.
کاشتن بذر، برش و قلمهگیری از روش های تکثیر این گل هستند.
این گیاه گیاهی بسیار مقاوم در برابر بیماریست
-
اما گروهی از بیماری های این گیاه عبارت اند از:
- لکه سیاه رز
- سفیدک پودری رز
- زنگ رز
- کپک خاکستری گال طوقه
-
آفات نیز عبارت اند از:
- آفات مکندهٔ شیریهٔ گیاهی
- گروه آفات برگخوار
- گروه آفات گلخوار
- گروه آفات چوب خوار
گل رز و تاریخچه و فرهنگ
-
گل سرخ در فرهنگ بیشتر کشور ها جایگاه ویژه ای دارد :
- گل رز در ایران گل ملی و در انگلستان نماد سلطنت انگلستان است.
- در باستان نیز نماد تجمل و زیبایی بوده است و هزینه های زیادی برای این گل میشده.
- این گل در قبل از رنسانس بجز در مصارف دارویی گلی ممنوع بوده است.
- در ایران نیز در تاریخی از اسفند وفروردین مردم به طبیعت میرفتند وعطر و گلاب در آب می اففشاندند.
- همچنین مراسمی به نام گل غلتان بوده:
که کودک در اولین بهار زندگی اش در گل سرخ غلتانده میشده،
تا از بیماری ها دور بماند و همینطور پوستی شاداب داشته باشد.
تاریخ و نماد
-
گل رز در گذشته نماد های مختلفی داشته است :
- در هند نماد پیشکش به ویشنو
- در یونان الهه ی آفرودیت و ایز
- در روم باستان به معنای موضوعی محرمانه
- در اروپای قرون وسطی نماد عشق شهوانی
در ادیان:
- مسیحیان رز قرمز شکفته و رز سفید را به ترتیب نماد:
مادر و باکرگی میدانند ، که به مریم مقدس پیوند داده شده است.
- در میان مسلمانان نیز از قداستی برخوردارست که میگویند :
پیامبر آنرا نشانی از جمال الهی میدانستند.
در فرهنگ پارسی:
- در اشعار سعدی بزرگ به عنوان بهار و نشاط و نماد خداوند
- در آثار شاعران ایرانی همیشه گل و بلبل به چشم میخورد ،
به همین دلیل خارجیان ایران را کشور گل و بلبل میدانند که به معنای عاشق و معشوق است.
- قالی گل فرنگ قالی با رنگ های زرد و آبی و سرخ است که در کرمان بافته شده است.
- در نقوش کاشی کاری مسجد نصیر الملک نیز از گل سرخ ایرنی استفاده شده است.
-
در زبان گل ها نیز هر رنگ ازین گل معنای جدا گانه ای دارد :
- رز قرمز را عشق
- رز سفید را پاکی
- رز زرد را حسادت
- رز صورتی را رضایت معنا کرده اند.